„W sprawnym   ciele  sprawny   mózg”

 

Umysł nie przestaje  nas intrygować i zadziwiać. Próbuje się objaśniać działanie mózgu na podstawie fragmentarycznej wiedzy i wniosków. Pominięte zostały jednak podstawowe i najbardziej tajemnicze aspekty umysłu – uczenie się, myślenie, twórczość i inteligencja to procesy nie tylko mózgu ale całego ciała. Wrażenia, ruchy, emocje i integrujące funkcje mózgu tkwią w naszym ciele.

Poglądzie aktywność intelektualna może istnieć w oderwaniu  od ciała, jest w naszej kulturze głęboko zakorzeniony. Jednak procesy myślenia i uczenia się – co potwierdzają badania naukowe- odbywają się nie tylko w głowie. Wręcz przeciwnie, ciało gra i intelektualną rolę w całej aktywności intelektualnej, od najwcześniejszych ruchów aż do wieku starości. To zmysły naszego ciała karmią nasz mózg informacjami  z otoczenia, które są nam potrzebne do  zrozumienia świata i z których korzysta się, aby tworzyć nowe możliwości. To właśnie ruch, w miarę jak staje się on coraz bardziej skomplikowany, wyraża wiedzą i zwiększa możliwości poznawcze.

Program Gimnastyki Mózgu ułożył dr Paul Dennison, który szukał drogi z własnej dysleksji i kłopotów ze wzrokiem. W latach 70-tych rozwiną gimnastykę mózgu w Centrum Uczenia się w Kalifornii.

Jego odkrycia opierają się na zrozumieniu współzależności rozwoju fizycznego, opanowania języka i osiągnięć intelektualnych. Opracował proste ćwiczenia fizyczne poprawiające konkretne sprawności umysłowe. Metoda ta jest efektywna dla każdego. Poprawia wyniki wszystkich poznawczych przedsięwzięć i uczenia się. Ponieważ ćwiczenia  uwalniają od stresu i pomagają go opanować, gimnastyka mózgu przyczynia się również do ogólnego zdrowia. Najbardziej widoczne poprawy po prowadzeniu jej zachodziły u dorosłych i dzieci, którzy zostali określani jako „Niewyuczalni”, z zaburzeniami koncentracji, „nadpobudliwością”, zaburzeniami emocjonalnymi, zespołem Downa. Gimnastyka mózgu jest prosta. Zachowuje ona dobre zgranie układu umysł-ciało i pomaga wszystkim w ogólnym uczeniu się i rozumieniu.

Jak wiadomo mózg zawiera 2 pólkule mózgowe, które są połączone ze sobą istotą białą. Każda półkula rozwija i przetwarza informacje w specyficzny dla niej sposób. Także jedna z półkul jest dominująca.

 

Półkula Lewa – zwana logiczną, naukową zajmuje się szczegółami, częściami, przetwarzaniem języka i wzorów linearnych

Półkula Prawa – artystyczna lub gestalt – co oznacza przetwarzanie informacjo w sposób globalny – zajmuje się obrazami, rytmem, emocją i intuicją.

 

Człowiek powinien wykorzystywać obie półkule. Im więcej używamy obu półkul tym inteligentniej jesteśmy w stanie funkcjonować. Półkule mózgowe połączone są istotą białą, która działa jak autostrada umożliwiając zintegrowane myślenie, szybkie dojście zarówno do szczegółów jak i dojście do szerszych uogólnień. Połączenia między półkulowe wytwarzają się już w okresie niemowlęcym, ruchy naprzemienne (jak raczkowanie) równomiernie aktywizują obie półkule.

 

Ćwiczenia działają na obie strony  w równy sposób i angażują skoordynowane ruchy obojga oczu, uszu, rąk, stóp, a także mięśnie brzucha i pleców. Kiedy oboje oczu, uszu, obie ręce i stopy są używane w równym stopniu, w pełni rozwija się spoidło wielki mózgu, które dyryguje procesami między obiema półkulami. Ponieważ obie półkule zostały uaktywnione, zwiększona zostaje funkcja poznawcza i łatwość uczenia się. Dzieci które ominęły w swoim rozwoju etap raczkowania mogą mieć trudności w uczeniu się. Często  wykonują ruchy jednostronne tzn. aktywizujące jedną półkulę mózgową. Ruchy naprzemienne sprawiają im trudność.

Przez połączenia nerwowe lewa półkula kontroluje wrażenia zmysłowe prawej strony ciała, a prawa  półkula lewej. Za ruchy prawej ręki i sprawność prawego oka odpowiada lewa półkula. Jest to układ najbardziej efektywny z punktu widzenia uczenia się. Jednak profile dominacji naprzemiennej ma tylko 25% populacji. Pozostałym może pomóc gimnastyka mózgu.

 

Gimnastyka Mózgu –Paul Dennison

 

Zestaw bazowych ćwiczeń wspierających centralny układ nerwowy dziecka.

Ćwiczenia wstępne:

·     Picie wody do energetycznego uczenia się,

·     Punktów na myślenie

·     Ruchów naprzemiennych i pozycji Cooka

Ćwiczenia te mają doprowadzić do stanu gotowości, który nazywamy PAKE – pozytywne, aktywne myślenie, klarowne, energetyczne uczenie się. Należy przestrzegać kolejności ćwiczeń.

 

WODA -  jest jedną z najważniejszych substancji w ciele. Mózg składa się z największej ilości wody (90%). W normalnych warunkach zaleca się aby każdy pił codziennie ok. 20 ml na 1 kg wagi ciała, około 1 litra na 45 kg wagi ciała z podwojoną lub potrojoną ilością w okresach stresu. Woda  - uniwersalny rozpuszczalnik, jest konieczna do elektrycznych transmisji i utrzymania w naszym ciele potencjału elektrycznego.

Przekaźnictwo elektryczne w układzie nerwowym sprawia, że możemy być organizmami, które odbierają wrażenia zmysłowe, uczyć się, myślą i są aktywne.

 

PUNKTY NA MYŚLENIE -  Kolejnym czynnikiem warunkującym sprawne myślenie jest dotlenienie organizmu. Mózg zużywa 1/5  tlenu pobieranego przez człowieka. Po długotrwałym wysiłku umysłowym następuje znużenie i obniżenie koncentracji. To ćwiczenie powoduje dotlenienie mózgu, podwyższając przez to gotowość do myślenia.

Punkty na myślenie wykonuje się poprzez położenie ręki na pępku, podczas gdy druga ręka stymuluje punkty pomiędzy żebrami (między mostkiem, a pierwszym żebrem).

Masujemy to miejsce ok. 30 sekund, po czym zmieniamy ręce i powtarzamy ćwiczenie.

Podczas masowania wykonujemy ruchy koliste, zgodne z ruchem wskazówek zegara. Aby odnaleźć punkty na myślenie kładziemy kciuk i palec wskazujący na kostkach obojczyka, a następnie zsuwamy palce ok. 1 cm w dół w poszukiwaniu zagłębienia. Ćwiczenie to poprawia jasność myślenia, koncentrację uwagi, eliminuje przekręcanie liter, przestawianie sylab.

 

RUCHY NAPRZEMIENNE –celem wykonania ruchów naprzemiennych jest zintegrowanie obu półkul mózgowych. Jednoczesne ruchy prawą i lewą stroną ciała powodują, że prawa i lewa półkula mózgowa  stymulowane są w tym samym momencie. Sprzyja to aktywizowaniu całego mózgu.

Ruchy naprzemienne należy  wykonywać bardzo powoli, gdyż powolne wykonywanie wymaga zaangażowania precyzyjnych ruchów i równowagi.

Przykłady:

Þ    Łokieć prawej ręki dotyka kolana lewej nogi i zmiana,

Þ    Prawa ręka wyprostowana  w górę i lewa noga zgięta w kolanie wznosi się w górę, zmiana,

Þ    Prawa ręka wyprostowana w bok i lewa noga wyprostowana w bok i zmiana,

Þ    Prawa ręka dotyka z tyłu pięty lewej nogi zgiętej i zmiana,

Þ    Raczkowanie – jednocześnie „krok” do przodu wykonuje prawa ręka i lewa noga, w pozycji klęczącej na czworakach

Þ    „Rowerek” naprzemienny w pozycji leżącej

Ćwiczenia te poprawiają wymowę, pisownię, umiejętność słuchania, czytania, rozumienia.

 

POZYCJA COOK-a zadaniem tego ćwiczenia  jest odblokowanie emocji i umożliwienie kontaktu z płatami czołowymi mózgu gromadzonymi zdobytą wiedzę. To skomplikowane ćwiczenie naprzemienne posiada podobny intrygujący efekt jak  ruchy naprzemienne. W zarówno ważny sposób, świadomie aktywuje się czuciowe i ruchowe obszary kory każdej półkuli mózgu. Blokady emocjonalne mogą skutecznie uniemożliwić pracę umysłową. Człowiek zestresowany, przerażony nie myśli racjonalnie. Znamy uczucie kiedy nic nie przychodzi do głowy, mimo że znamy odpowiedź na pytanie (egzamin).

Ćwiczenie to składa się z dwóch części, przy czym pierwsza z nich ma trzy wersje.

I Część

Wersja1 „spódnicowa” – pozycja stojąca, nogi skrzyżowane, ręce krzyżujemy na klatce piersiowej, język dotyka podniebienia górnego. Można ją wykonać siedząc. Oczy zamknięte. Pozycja uznana za najsilniej działającą.

Wersja 2  - „spodniowa” – siedząc na krześle zakładamy nogę na nogę w ten sposób, że kostka jednej nogi opiera się o kolano drugiej. Ręce skrzyżowane przy czym jedna ręka na klatce, a druga na palcach stopy, język na podniebieniu górnym, oczy zamknięte.

Wersja 3 – „leniuszek” – nogi skrzyżowane na kostkach, ręce skrzyżowane na klatce piersiowej, dłonie wsunięte pod  pachy  w ten sposób, że wystają tylko kciuki.

 

II Część

1. Budka - Stopy ustawiamy równolegle do siebie, ręce stykają się palcami na brzuchu (Budka), język  na podniebieniu górnym, oczy zamknięte, jeśli chcemy się zrelaksować, a jeżeli mamy zamiar przystąpić do działania po prosu otwieramy oczy i wykonujemy kilka głębokich oddechów.

Ćwiczenie to poprawia stymulację prawej półkuli, pamięć bezpośrednią, koncentrację, umiejętność słuchania. Nadpobudliwi i rozdrażnieni stają się spokojniejsi. Zahamowani , zablokowani otwierają się emocjonalnie.

2. Sowa – to ćwiczenie pomoże dzieciom mającym trudności ze zrozumieniem ze słuchu i zmęczonym nadmierną koncentracją wzrokową. Przez chwilę rozgrzewamy mięsień kapturowy, chwytamy go dość mocno, zwracamy głowę w tę stronę, nabieramy powietrza i wypuszczamy je strumieniem kierując głowę w przeciwną stronę ( lub krótkimi strumieniami) – można dołączyć wokalizację – pohukiwanie sowy.

Ważne kierujemy głowę poziomo na ramię i z powrotem. Ćwiczenie wykonujemy trzy razy – następnie zmieniamy rękę.

3. Słoń – jedna rękę podnosimy w górę, ramieniem zakrywamy szczelnie ucho i poruszając tylko górną połową ciała wykonujemy jak najobszerniejsze leniwe ósemki pamiętając, że zaczynamy je zawsze w lewo i w górę. Po kilku ósemkach zmieniamy rękę i powtarzamy ćwiczenie. Możemy wykorzystać słonia do zapamiętywania szczególnie trudnych słów z naszego lub obcego języka. Ćwiczenie to poprawia rozumienie ze słuchu, umiejętność formułowania myśli, koordynację górnej i dolnej połowy ciała, pamięć i ortografię.

4. Symetryczne bazgranie  - rysowanie oburącz równocześnie na płaszczyźnie lub na tablicy, kartonie, zwykłej kartce papieru, podłodze, piasku na plaży. Wyznaczamy pionową oś symetrii na wprost naszego nosa i obiema rękami jednocześnie rysujemy symetryczne rysunki po obu stronach osi. Nie jest istotne co powstanie na rysunku – wszystko co spełnia warunek symetryczności jest dobre. Ćwiczenie wykonujemy przez kilka minut. Przy pewnej wprawie można je wykonywać również w powietrzu na wyobrażonej płaszczyźnie lub nawet w przestrzeni wokół ciała.

 

5. Leniwe ósemki – inaczej znak nieskończoności – rysujemy bardzo wolno najpierw kilka razy ręką (6-8), potem ręką podporządkowaną, na końcu obiema rękami jednocześnie, zawsze zaczynając w lewo, w górę.

Podczas wykonywania ćwiczenia wzrok zakotwiczony na ręce, która pracuje (nie wolno tracić ręki z oczu).

Dzieci do 8 roku życia powinny robić ósemki na odległość wyciągniętej ręki. Powyżej 8 roku życia na odległość łokcia.

Ćwiczenie to likwiduje nadmierne napięcie mięśni dłoni, doskonali ruchy precyzyjne, poprawia ostrość spostrzegania. Wpływa na koordynację wzroku, większą ruchliwość gałek ocznych, czytanie, kodowanie.

 

6. Oddychanie przeponowe – ćwiczenie to można wykonać stojąc, siedząc, leżąc na brzuchu lub plecach. Jego zadaniem jest wzmocnienie i usprawnienie pracy przepony. Nabieramy powietrze tak, żeby brzuch wyraźnie się napełnił i  stopniowo wydychamy je małymi porcjami, jednocześnie opróżniając brzuch. Na początku ćwiczenia brzuch musi być widoczny, na końcu  „wklęsły”. Ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie . Powietrze można też wydychać jednym strumieniem. Ćwiczenie to wpływy na większą koncentrację, poprawia wymowę – modulację, ekspresję formułowanie wypowiedzi, czytanie ciche i głośne.

 

7. Kapturek Myśliciela – ćwiczenie to polega na masowaniu małżowin usznych. Akupunkturzyści zidentyfikowali ponad 148 punktów w uchu zewnętrznym będących nerwowymi  zakończeniami naszego organizmu. Kapturek myśliciela poprawia pamięć krótkotrwałą, rozumienie ze słuchu, liczenie w pamięci oraz formułowanie myśli. Pobudza także cały mechanizm słuchu.

Zgiętym palcem wskazującym i kciukiem masujemy ucho ruchem ciągłym, lekko wywijając do tyłu, od góry do dołu.

Powtarzamy tę czynność trzykrotnie. Zakończeniem ćwiczenia jest pociąganie uszu do góry, na boki, w dół.